Lista aktualności Lista aktualności

Cisy wracają do Lasów Sieniawskich

Nadleśnictwo Sieniawa włączyło się do uczestnictwa w programie restytucji Cisa Pospolitego

Cis pospolity ( Taxus baccata L.) jako jedyny z 10  gatunków rodzaju Taxus występuje dziko na kontynencie europejskim. Jest to bardzo stary geologicznie gatunek pochodzący z okresu dolnej jury, a więc sprzed 190 milionów lat. Na ziemiach Polski ukształtowała się jego wschodnia granica zasięgu. Obecnie cis w drzewostanach Polski jest bardzo rzadko spotykany, a w stanie naturalnym występuje sporadycznie. Jest gatunkiem prawnie chronionym. Cis pospolity jest drzewem iglastym, bardzo wolno rosnącym. W naszym kraju osiąga przeciętnie 12 – 15 m wysokości i do 50 cm pierśnicy. Najstarszym jego przedstawicielem w Polsce jest cis rosnący w Henrykowie Lubańskim. Szacuje się, że  ma on około 1300 lat. Tak długie życie wiąże się oczywiście z bardzo powolnym wzrostem - jednym z najwolniejszych ze wszystkich roślin występujących w Polsce. Tylko początkowo rośnie w tempie do 15 cm na rok. Później, w miarę osiągania wysokości typowej dla danego siedliska, przyrost na wysokość  i szerokość praktycznie ustaje. Należy pamiętać, że wszystkie części rośliny, za wyjątkiem czerwonej osnówki nasionka, są, ze względu na zawartość taksyny, trujące.

Cis pospolity jest jedynym przedstawicielem rodzaju Taxus rosnącym w Polsce. Drewno jest twarde i trwałe. Jest najbardziej zbite, sprężyste i najtrudniej łupiące się ze wszystkich europejskich gatunków drewna. Jest przykładem cennego gatunku, który wyginął w dawnej przeszłości w wyniku rabunkowej eksploatacji, ze względu na jego wyjątkową wartość użytkową. Gatunek ten, w naszym kraju, skutecznie wytrzebiono pomiędzy XIV i XVI wiekiem. Jego drewno skupowano wówczas i spławiano Wisłą do Gdańska, skąd było  eksportowane do różnych krajów. Ponadto funkcjonowały wtedy w Polsce dwa centra meblarskie w Gdańsku i Kolbuszowej, które zużywały bardzo duże ilości tego surowca. Niszczono cisy również dlatego, że ich nasiona i igły są trujące dla zwierząt. Ówczesne zasoby lasów cisowych nie zostały już nigdy odbudowane. Z drewna cisowego wykonywano łuki, kusze, naczynia, sprzęty domowe, meble oraz wykorzystywano w budownictwie. Tak rabunkowa gospodarka tym gatunkiem spowodowała, że król Władysław Jagiełło w 1423 r. wprowadził zakaz jego wycinania. Chciał on w ten sposób ograniczyć eksport drewna cisowego. Była więc to pierwsza roślina prawnie chroniona na ziemiach Polskich. Obecnie cis podlega ochronie gatunkowej. Dla swego trwania wymaga jednak z naszej strony aktywnych zabiegów hodowlanych.

Podkarpackie lasy są potentatem jeśli chodzi o występowanie cisa pospolitego w formie drzewiastej. W 2015 roku zinwentaryzowano tu 2778 drzew tego gatunku. Sześć z nich ma status pomnika przyrody. Jednym z zadań prowadzonych przez RDLP w Krośnie i podległe nadleśnictwa w ramach „Programu restytucji Cisa Pospolitego (Taxus baccata L.) w latach 2016-2030”jest „Wprowadzanie cisa do zakładanych upraw sztucznych w zasięgu jego występowania”, który jest finansowany ze środków Funduszu Leśnego Lasów Państwowych.

W obecnym roku Nadleśnictwo Sieniawa włączyło się do uczestnictwa w tym programie. Partia 1000 szt. sadzonek pochodzących ze szkółki kontenerowej Nadleśnictwa Oleszyce została posadzona w lasach leśnictw: Szegdy, Pawłowa, Przyjemek, Czerce i Witoldówka. Są to powierzchnie wielkości po około 10 arów. W celu ochrony przed presją zwierzyny uprawy zostały ogrodzone siatką leśną. Jest to na razie mała ilość zważywszy, że w lasach Nadleśnictwa Sieniawa wysadzono w tym roku około 580 tys. sadzonek różnych gatunków drzew, które wypełniły przestrzeń  około 67 ha powierzchni powstałej po wycięciu dojrzałego drzewostanu oraz 3 ha halizn.  W następnych latach w Nadleśnictwie Sieniawa planowane jest dalsze wprowadzanie cisa w uprawach leśnych.

Na koniec ostrzeżenie. Wszystkie części cisa (za wyjątkiem mięsistych osnówek nasion) wykazują silne właściwości trujące. Jest to związane z dużą zawartością toksycznego alkaloidu o nazwie taksyna. Związek ten, w przypadku dostania się do organizmu człowieka, szkodzi sercu i układowi krążenia. Dlatego zatruta osoba powinna jak najszybciej udać się do szpitala.